In mijn functie als loopbaanbegeleider op de Radboud Universiteit valt me op dat studenten niet om kunnen gaan met de onzekerheid van het niet weten als het gaat over het nemen van besluiten. Dat begon al op de middelbare school. Ze wisten gewoonweg niet wat ze wilden doen, erkenden dat niet en luisterden naar de betweters (docenten, decanen, ouders, vrienden) en kozen vervolgens verkeerd. Zelf heb ik ook deze route bewandeld en destijds verkeerd gekozen.
Maar dan komt nog de keuze voor een master, de keuze voor de eerste baan, de keuze om een familiebestaan op te bouwen, de keuze wat te doen naar een arbeidzaam leven, de keuze wat te doen bij een naderende dood. De onzekerheid bij het maken van goede keuzes blijft heel je leven achtervolgen. Heel je leven keuzestress.
Onzekerheid omarmen
Mijn overtuiging is dat wanneer je die onzekerheid omarmt en onderzoekt, je tot betere besluiten komt. Dan geeft het niet weten wat er in de toekomst gebeurt geen stress, maar vrijheid: ruimte om tot een beslissing te komen waar je achterstaat. Beslissen doe je immers niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart.
Na het geven van talloze workshops en lezingen zocht ik een bondgenoot om hierover een boek te schrijven en dat is hoogleraar Aziatische religies, Paul van der Velde geworden. Vanuit oosterse en westerse concepten hebben we dit thema onderzocht. Onze zoektocht is te lezen in Weg van het onbekende. De zin van het Niet-Weten dat bij Uitgeverij Van Warven is te bestellen.
De vraag die in dit boek gesteld wordt is hoe je kunt omgaan met de onzekerheden van het Niet-Weten (nu met hoofdletters). Kan het je uitdagen, je laten twijfelen, je dynamiek aanreiken, je creativiteit aanboren, je intuïtie ruimte geven en niet in de laatste plaats: je laten relativeren?
Met behulp van boeddhistische en westers-filosofische denkbeelden gaan wij als auteurs de onzekere weg lopen van het onbekende. Dat is een prachtige weg, vooral wanneer je beseft dat het voor een mens onmogelijk is om de toekomst te kunnen controleren. Er ontstaat ruimte voor vertrouwen, schoonheid en liefde.
Of je wilt of niet, iedereen loopt deze weg – ook de schreeuwers die zeggen dat ze het wel weten. Ze weten hun onzekerheden prima te maskeren.
Fundamentele vragen
Naar aanleiding van dit boek, hebben Paul en ik een weekend gegeven in het klooster in Huissen. In onze inleiding hebben we gezegd dat we van tevoren niet weten hoe we het weekend zouden invullen en ook niet weten wat er uit zou komen. Het is een prachtig weekend geworden. Er kwamen fundamentele problemen aan de orde die als onzekerheden werden geformuleerd: ik weet niet hoe ik met mijn demente moeder om moet gaan; ik weet niet hoe ik het leven op moet pakken nu mijn man is overleden; ik weet niet hoe ik met een druk gezin tijd voor mezelf kan vrijmaken: ik überhaupt niet wat ik met mijn toekomst wil?
Als je het niet weet, geeft dat een ongemakkelijke gevoel en nu is het de kunst om dat gevoel te formuleren: ik heb angst voor het alleen zijn; ik schaam me voor mijn moeder; ik heb sowieso mijn gevoel uitgeschakeld. De vragen worden door deze formuleringen verdiept en door de dialoog met anderen aan te gaan krijg je meer inzicht in je eigen besluitvormingsproces. En of je aan het eind het wel weet wordt daardoor minder belangrijk.
Workshop voor Volzin lezers
Dergelijke vragen staan ook allemaal in het boek. Doe mee aan de digitale workshop De zin van het Niet-Weten die ik speciaal voor de lezers van VOLZIN aanbied en wel op dinsdagavond 27 september 2022 om 20.00 uur. U kunt via onderstaande informatie over de workshop vinden en zich aanmelden. Wees van harte welkom! Ook Niet-Volzinlezers.