door Ignace de Haes (eerder als blog gepubliceerd bij de Storytelling Academy).
“Vorig jaar sloop ik via de achterdeur de Algerijnse ambassade in Beiroet binnen om op tijd aan een stage in Algiers te kunnen beginnen. De voordeur was gesloten vanwege de gespannen situatie in de stad. De ambassadeur was verrast me te zien, maar ik kreeg het begeerde visumpapiertje waarmee ik naar Algerije kon vliegen en op tijd aan mijn stage kon beginnen.(…) Als u een baan heeft waarbij het belangrijk is om achterdeuren te openen, bied ik me per direct aan.”
Bovenstaand citaat is van een student die een baan zoekt. Verhalen illustreren vaardigheden, waarden en drijfveren en dat is veel sterker dan ze te benoemen. Verbeelding is krachtiger dan het oplepelen van droge feiten: “Ik ben creatief heb doorzettingsvermogen en ben oplossingsgericht”.
Uiteindelijk heeft deze student het lef getoond om de bovenstaande zinnen te formuleren. Na zijn eerste sollicitatie had hij een baan nog voordat hij afgestudeerd was. Het is natuurlijk ook een ander begin dan: “Hierbij reageer ik op uw vacature en ik denk dat ik aan alle vereisten voldoe”. Deze zin zou hij gebruikt hebben, voordat hij in contact met mij kwam.
Loopbaanbegeleiding
Sinds afgelopen jaar hou ik me bezig met loopbaanbegeleiding van studenten aan de Radboud Universiteit. Het is niet vanzelfsprekend dat afgestudeerde academici een baan krijgen, vandaar dat de universiteit besloten heeft studenten actief te begeleiden naar werk.
De methode die ik daarbij gebruik is een vorm van storytelling. Om ergens aan de slag te gaan is een diploma alleen niet voldoende. Studenten moeten een goed verhaal hebben, een verhaal waardoor ze herinnerd blijven worden. Als de lezer twintig verhalen heeft gelezen moet jouw verhaal eruit springen. Sterker nog: jouw verhaal wordt geassocieerd met je persoonlijkheid.
Authenticiteit en techniek
Een memorabel verhaal bestaat uit twee belangrijke elementen: authenticiteit en de techniek van het verhaal. Daarbij zijn de openingszinnen van cruciaal belang. Deze zinnen zorgen ervoor dat de lezer geraakt wordt en verder gaat lezen. Het memorabele beeld moet al in de eerste zinnen geformuleerd zijn. Het mooiste is als aan het eind van het verhaal daarop weer teruggegrepen wordt.
Memorabel verhaal
Mijn ervaring is dat de meest memorabele zinnen voortkomen uit kenmerkende ervaringen uit het eigen leven. Het belangrijkste element van een memorabel verhaal is dus de authenticiteit: de zelfanalyse. Deze zelfanalyse formuleert de student door het beantwoorden van een vijftiental wezenlijke levensvragen. De antwoorden vormen het materiaal om het eigen verhaal te schrijven.
Hierdoor leert de student zichzelf op een positieve manier beter kennen. De student formuleert wat de kundes en mogelijkheden zijn en is zo de held in het eigen verhaal. Dat geeft zelfvertrouwen. Om goede openingszinnen te maken, moet je lef hebben. En het is soms een heel proces om die lef te ontwikkelen, zeker bij jonge mensen. Maar wel een mooi proces.
Door het verhaal te schrijven en te verbeteren leren de studenten de techniek van een goed verhaal. Ze formuleren het verhaal steeds opnieuw. Het belangrijkste criterium voor mij is dat ze met het verhaal in ieder geval mij en mijn medelezers raken.
Concrete voorbeelden
Bij een student heeft het een aantal sessies geduurd voordat de eerste zin op papier kwam. Hij vond het moeilijk om met illustraties te komen die memorabel zijn. Ten slotte kwam hij met een zin die voor hemzelf de ogen opende.
“ When I was in primary school, we used to clay. I was very proud of my creations, but my teacher kept smashing them with his big fist in front of the class. But I never gave up.” Na zijn studie besloot hij niet direct te solliciteren, maar op een pelgrimstocht te gaan. Inmiddels is hij vol verhalen en als een veel sterker mens teruggekomen, zo zegt hij zelf.
Een andere studente worstelde met haar identiteit en etniciteit. Haar verhaal heeft in korte tijd een grote ontwikkeling doorgemaakt. Inmiddels heeft ze een baan.
Ze startte met de volgende openingszin:
“Ik keek naar de klok op de muur. De seconden leken voorbij te kruipen. Om mij heen zag ik studenten. Studenten die enthousiast waren over hun studie. Studenten waarmee ik mezelf niet kon identificeren. En zo geschiedde het dat ik elke ochtend, een jaar lang, met veel tegenzin de trein nam richting school.”
Na enkele sessies ziet haar openingszin er als volgt uit:
“ Geboren in het verscheurde Voormalig Joegoslavië heb ik aan den lijve ondervonden wat haat met een mens kan doen. Daarom wil ik uit de grond van mijn hart mensen met elkaar verbinden in een samenleving waarin elk individu in zijn of haar waarde wordt gelaten en de mogelijkheid krijgt om het beste uit zichzelf te halen. Daarom wil ik met al mijn kennis en ervaring bruggen slaan tussen verschillende culturen en geloven.”
Storytelling is people-telling
Ik ben zeer enthousiast om storytelling te gebruiken en wil me verder scholen in de techniek om nog beter te kunnen interveniëren met behulp van verhalen. Wat ik ook ervaren heb is dat storytellling people-telling is. Het vertelt iets over de mensen die de verhalen formuleren en herformuleren. Het vraagt om een zorgvuldig luisteren naar de verhalen achter de verhalen en dus ook om een zorgvuldig interveniëren.