In het kader van de Radboud-Careerday heb ik weer een workshop ‘Ik weet het niet’ aangeboden (ditmaal in het Engels). Het valt me op dat juist in de Coronatijd we niet weten hoe we er mee moeten omgaan. Het niet weten wat de toekomst brengt, geeft stress.
Weten wat er in de toekomst gebeurt, gaat het menselijk vermogen te boven
Studenten die bijvoorbeeld voor hun masterkeuze staan, willen veel meer informatie krijgen dan strikt noodzakelijk is om een keuze te maken. Dat neemt echter hun onzekerheid niet weg, omdat ze bang zijn om een verkeerde keuze te maken: gevolg is keuzestress. Wanneer ze inzien dat ze die toekomst niet kunnen weten, dat ze niet de consequenties van hun toekomstige keuzes kunnen overzien, dan blijkt dat het keuzeproces te verlichten. Wanneer ze erkennen dat het probleem elders ligt, namelijk hoe om te gaan met de onzekerheid van het eigen niet-weten, dan geeft juist dat veel meer helderheid over het keuzeproces. Alles weten en voorzien gaat het menselijk vermogen te boven. Hetzelfde kun je zeggen hoe we omgaan met de Coronacrisis.
Dus steek energie wat wel in je vermogen ligt
Wat dat betreft heb ik veel geleerd van de Stoa-filosofen. De Stoa heeft grote populariteit verworven, vooral binnen het Romeinse Rijk. Hun werken spreken nog steeds aan omdat de stoïcijnse filosofie een levensfilosofie is die heden ten dagen nog steeds van betekenis is en zeker kan helpen bij het goed nemen van besluiten. Vooral Epictetus (55 -135) heeft ons veel te zeggen. Om tot een optimale gemoedsrust te komen, zou je op moeten houden om je zorgen te maken over iets dat niet in je vermogen ligt en iets te doen wat wel in je vermogen ligt. Wat er in de toekomst gebeurt ligt niet in je vermogen. Daar kun je geen zekerheid uithalen. Wanneer je daar geen energie meer in steekt, dan kun je die energie juist gebruiken om dingen te doen die wel in je vermogen liggen. Dus stop met het ageren tegen corona of te bedenken wat eventueel mogelijk is in de toekomst en gebruik die energie om anderen en jezelf te helpen hoe ermee om te gaan.
En stroom mee met de rivier
Wanneer je beseft dat besluiten over de toekomst buiten je vermogen ligt, dan relativeert dat enorm. De Stoïcijnen zeggen dat wanneer je je aan iets of iemand hecht, dat in principe angst oplevert, omdat je bang bent om het te verliezen. Dat geldt ook over de besluiten die je neemt. Wanneer je er aan blijft hechten, dan levert dat stress op en stroom je niet automatisch mee met de rivier (metafoor van de Stoïcijnen) naar het volgende besluit, maar zwem je tegen de stroom op. Hecht je niet teveel aan de problemen van de Coronacrisis, steek energie in wat nu in je vermogen ligt, kijk om je heen wie je kan helpen en laat de toekomst los. Dit is de kunst van het niet weten in optima forma.