De Franse president Emmanuel Macron is twee jaar lang de assistent geweest van de beroemde filosoof Paul Ricoeur. In zijn politiek past hij met succes toe wat hij van Ricoeur geleerd heeft. Tegelijkertijd zaken combineren die niet in eerste instantie voor de hand liggen waardoor je opvalt. Door de filosofie van Ricoeur toe te passen kom je ook makkelijker aan een baan, zo blijkt uit mijn praktijk.
‘et en même temps’
Paul Ricoeur zocht in zijn filosofie naar eenheid tussen in wat op het eerste gezicht lijkt op onvergelijkbare grootheden. Emanuel Macron gebruikt in zijn strategie bewust de term ‘et en même temps’ (tegelijkertijd). Hij heeft plannen aangekondigd die in eerste instantie incoherent lijken: de liberalisering van de arbeidsmarkt en tegelijkertijd het beschermen van de zwakkeren in de samenleving. Links en Rechts zijn voor Macron achterhaalde begrippen die juist oplossingen in de weg staan.
Eerst aparte microverhalen
Volgens Paul Ricoeur is de mens vooral een vertellend wezen dat zijn identiteit door middel van verhalen kleur geeft. Om te weten wie we zijn, zijn we aangewezen op de omweg van het verhaal. We zijn personages in het levensverhaal dat we over onszelf vertellen, tegen anderen én in ons eigen inwendige gesprek. Maar die microverhalen zijn vaak niet coherent met elkaar en soms in tegenspraak, het zijn meer geïmproviseerde spontane losse stukjes, waarbij een groter geheel ontbreekt.
Causale verbanden komen pas later
Ricoeur stelt dan ook dat een verhaal verdeeld kan worden in microverhaaltjes die in eerste instantie niets met elkaar te maken hebben, ja zelfs tegenover kunnen staan. Je zoekt pas later de causale verbanden tussen de verhalen. De microverhaaltjes zorgen ervoor dat de verteller meer bereid is om buiten de eigen kaders te opereren omdat dan niet binnen bepaalde verbanden gedacht hoeft te worden. Er is sprake van polyfone, dat wil zeggen, meerstemmige verhalen, die elkaar zelfs kunnen tegenspreken.
Succesvol toegepast bij sollicitaties
Deze werkwijze gebruik ik al tijden in mijn praktijk als loopbaanbegeleider. De verhalen worden niet van te voren ingekapseld in een groter geheel, waardoor de creativiteit beperkt zou kunnen worden. De student maakt eerst aparte microverhaaltjes. Pas later worden de aparte verhaaltjes door de student naast elkaar gelegd en worden de verbanden gezocht. De sollicitatiebrieven zijn polyfone verhaaltjes beginnend met een niet voor de hand liggend voorbeeld. Hieronder volgen enkele voorbeelden van studenten die op deze manier een baan hebben gevonden; met dank aan Paul Ricoeur:
Dressuur is mijn passie omdat het precisiewerk is. Dit vergt een goede samenwerking tussen het paard en de ruiter. Het paard wordt tijdens het rijden binnen de lijntjes gestuurd, dit is dus precisiewerk. Dat doe ik graag, want ik wil dit perfect doen, dat is mijn ambitie. Die ambitie en perfectie kan ik ook kwijt in uw werk.’
De bibliotheekbus is mijn wereld. Toen ik net kon lezen nam mijn moeder me aan de hand mee naar de bibliotheekbus. Een keer in de week kwam deze bus in ons dorp. Vanaf het allereerste begin was ik de enige die elke week met een stapel boeken uit de bus vertrok. Die bus heeft mijn dorpse leefwereld vergroot naar een wereld vol met fantasie, dromen en andere werkelijkheden. In die bus is de passie voor de bibliotheek al begonnen.
Euforisch oversteken. Ik help zelfs nu anderen pleinen oversteken; ook in figuurlijke zin. De eerste keer in mijn leven dat ik alleen een plein overstak was op het Piazza Navona in Rome. Zonder erbij na te denken was ik overgestoken, zo mooi vond ik dat plein. ‘Yes ik kan het’, riep ik uit toen ik besefte dat ik aan de overkant stond en dat gaf me een euforisch gevoel.
Ricoeur, P. (1975), La métaphore vive. Paris: Éditions du Seuil .